14 Februari - Valentijnsdag

(Bron Foto: stock.adobe.com)

22 JANUARI 2025

Nu we alle drukte rondom Kerstmis en Oud & Nieuw achter de rug hebben , focussen we ons op een romantische feestdag waarbij we de liefde vieren, namelijk Valentijnsdag. 

Deze feestdag die jaarlijks op 14 februari gehouden word, is een dag die wereldwijd in het teken staat van de liefde en romantiek. Maar wat zijn de oorsprongen van deze bijzondere dag? En welke tradities, mythes en legendes zijn er rondom Valentijnsdag ontstaan?

Geschiedenis van Valentijnsdag

De geschiedenis van Valentijnsdag is een mix van oude tradities, legendes en commerciële invloeden en is doordrenkt van mysterie en mythologie. Er is veel onzekerheid over de oorsprong van Valentijnsdag. In World Book Encyclopedia (1973)  vermeld dat In de 18e eeuw werd geopperd dat het Valentijnsfeest op 14 februari is ingesteld om de oude Lupercalia, een Romeins (en wellicht nog ouder) vruchtbaarheidsfeest, te vervangen. Dit feest, dat in het midden van februari werd gevierd, was gericht op vruchtbaarheid en het afschudden van de winter. Tijdens dit festival was het gebruikelijk dat jonge mannen en vrouwen elkaar via loting uitkozen om samen te zijn. Gedurende de festiviteiten werden er offers gebracht aan de goden en werden er rituelen uitgevoerd om de vruchtbaarheid te bevorderen. Paus Gelasius I schafte Lupercalia af aan het einde van de vijfde eeuw, want hij vond het maar heidens.In een brief aan senator Andromachus, een voorstander van de Lupercalia, schreef paus Gelasius I dat mensen die Lupercalia vierden, geen christenen waren.

Sommige onderzoekers  vermoeden dat de naamgever van Valentijnsdag, Sint Valentijn, was een Romeinse priester die leefde in de derde eeuw. Volgens de legende zou Valentijn zich verzet hebben tegen de keizerlijke wet die het huwelijk voor jonge mannen verbood, omdat de keizer (Claudius II), geloofde dat ongehuwde mannen betere soldaten waren. Valentijn trouwde stiekem geliefden en werd uiteindelijk gevangen genomen en geëxecuteerd op 14 februari. Zijn dood werd later vereerd als een symbolische daad van liefde en opoffering, wat de basis legde voor de viering van Valentijnsdag. Paus Gelasius I benoemde in 496 14 februari tot Sint-Valentijnsdag, maar hij verbond het niet met het Romeinse feest Lupercalia.

De katholieke kerk haalde in 1969 Sint-Valentijnsdag van de liturgische kalender vanwege gebrekkige informatie over de priester. Er is dan ook geen zekerheid over wie de historische Valentijn eigenlijk was. De katholieke kerk erkent ten minste drie verschillende heiligen met de naam Valentijn of Valentinus.

De ontwikkeling van de traditie

In de loop der eeuwen evolueerde Valentijnsdag van een religieuze herdenking van de heilige naar een dag die werd geassocieerd met romantische liefde.

In het middeleeuwse Frankrijk en Engeland was de heersende opvatting dat het broedseizoen voor vogels op 14 februari begon. Het Valentijnsfeest van de romantische liefde, zoals dat tegenwoordig gevierd wordt, dankt zijn  bestaan aan Geoffrey Chaucer, een Engels auteur en dichter. The Canterbury tales is zijn bekendste, hoewel onvoltooid, werk

In zijn gedicht Parliament of Fowls (1380-1382)  schreef hij deze versregels:

'Want dit was op Sint-Valentijnsdag

Als elke vogel daar zijn maatje komt kiezen'

Hiermee koppelt hij de liefde aan de vogels  en beschrijft hij de periode dat zij samen komen  om een partner te kiezen. 

In de 14e eeuw werd Valentijnsdag populair in Engeland en Frankrijk, waar het werd gezien als een dag waarop geliefden hun gevoelens voor elkaar konden uiten.

Valentijnskaarten

De eerste bekende Valentijnskaart dateert uit de 15e eeuw, gemaakt door de hertog van Orleans voor zijn vrouw terwijl hij gevangen zat in de Tower of London. Deze traditie van het versturen van kaartjes nam in de 18e en 19e eeuw toe, vooral met de opkomst van de druktechnologie, waardoor het makkelijker werd om kaarten te vervaardigen en te verspreiden.

Esther Howland (1828-1904) was een Amerikaanse zakenvrouw uit Massachusetts die kansen zag in een zeer geliefde gewoonte.Toen Esther Howland een mooie, Britse valentijnskaart te zien kreeg, was ze zeer onder de indruk. 

In Groot-Brittannië stonden er romantische teksten en illustraties op de valentijnskaart, maar de Amerikanen hielden meer van een plagerige inhoud. Amerikaanse afzenders kozen ervoor om pesterige opmerkingen over de ontvanger op te schrijven en de kaart anoniem te versturen.

Toch verbaasde ze zich over de hoge prijs van de kaart en besefte ze dat het goedkoper kon. Zo kwam Howland op het idee om massaal fraaie valentijnskaarten te ontwerpen en te produceren, met succes.

Commerciële invloeden

In de 20e eeuw begon Valentijnsdag steeds meer een commerciële uitstraling te krijgen. Winkels begonnen met het aanbieden van bloemen, chocolade, kaarten en cadeaus specifiek voor deze gelegenheid. De populariteit van Valentijnsdag nam toe, vooral in de Verenigde Staten, waar het een belangrijke commerciële feestdag werd.

Tradities van Valentijnsdag

Valentijnsdag kent wereldwijd verschillende tradities. Tegenwoordig wordt Valentijnsdag in veel landen gevierd, vaak met romantische etentjes, het geven van cadeaus en het uitwisselen van kaarten. De meest iconische Valentijnsgift is de roos, die symbool staat voor liefde en passie. Hoewel de traditionele vieringen zich richten op romantische liefde, zijn er ook steeds meer variaties, zoals het vieren van vriendschap en zelfliefde.

In Japan en Zuid-Korea is het gebruikelijk dat vrouwen op Valentijnsdag chocolade geven aan mannen, terwijl mannen op 14 maart, bekend als 'White Day', hun liefdevolle gebaren terugbetalen met geschenken. Dit maakt het een unieke tweerichtingsstraat van liefde en genegenheid. In andere landen, zoals Finland, wordt het meer gezien als een vriendschapsdag.

In Nederland zijn de tradities minder sterk verankerd, maar steeds meer mensen geven elkaar kleine cadeautjes of organiseren romantische uitjes. De opkomst van sociale media heeft ook geleid tot creatieve manieren om liefde te tonen, van het delen van foto’s tot het gebruik van speciale hashtags.

Conclusie

Valentijnsdag is meer dan alleen een commerciële aangelegenheid; het is een dag die is doordrenkt van geschiedenis, tradities en betekenis. Het vieren van de liefde in al zijn vormen is een prachtige manier om verbinding te maken met anderen en de schoonheid van menselijke relaties te waarderen. Het blijft een belangrijke gelegenheid voor mensen om liefde en affectie te uiten, of het nu gaat om romantische partners, vrienden of familie. Of je nu een romantisch diner plant, een handgeschreven brief schrijft of simpelweg tijd doorbrengt met geliefden, Valentijnsdag biedt ons allemaal een kans om de liefde te vieren.

Ondanks de commerciële druk blijft de essentie van Valentijnsdag – het vieren van liefde in al zijn vormen – een waardevolle en tijdloze traditie.

Bronnen: 

* The World Book Encyclopedia (uitgave 1973)

* The Riverside Chaucer Third Edition (1987), in het hoofdstuk Parliament of Fowls, p. 383

* historianet.nl

* historiek.net

(Dit artikel is geschreven gedeeltelijk met behulp van Chat gpt Nederlands.)